Viêm tuyến nước bọt là một trong những chứng bệnh khá phổ biến hiện nay. Căn bệnh này xuất hiện thường là do các vi khuẩn, virus hoặc các loại nấm dị ứng. Bệnh không quá nguy hiểm, không có khả năng lây lan, truyền nhiễm cho người khác. Tuy nhiên, việc nắm rõ một số thông tin về bệnh cũng sẽ giúp cho bạn chủ động hơn trong việc phòng tránh và điều trị bệnh được hiệu quả.
Các biến chứng của bệnh viêm tuyến nước bọt
Tình trạng viêm tuyến nước bọt nếu không điều trị kịp thời có thể gây biến chứng nguy hiểm như:
Viêm tuyến nước bọt liệu có lây nhiễm hay không?
Theo nghiên cứu đến từ các chuyên gia, viêm tuyến nước bọt là căn bệnh không lây nhiễm. Thực tế cũng đã chứng minh rằng chưa có một trường hợp nào bị lây bởi căn bệnh này ngay cả những người sống chung với nhau.
Tuyến nước bọt được chia làm hai bộ phận chính bao gồm tuyến nước bọt nhỏ và lớn. Những khối u ở trên tuyến nước bọt đa số là các khối u lành và không có khả năng lan rộng đến các bộ phận khác. Những tế bào ác tính không xuất hiện ở trong tuyến nước bọt nên người bệnh có thể an tâm về vấn đề này.
Căn bệnh này không có khả năng lây nhiễm cho người khác.
Viêm tuyến nước bọt không có khả năng lây lan cho người khác
Tuy nhiên, bạn cũng không nên chủ quan mà quên đi việc tìm hiểu các tác nhân gây bệnh thường thấy. Theo ghi nhận, số đông những người bị mắc phải căn bệnh này đều là những bệnh nhân đã từng được xạ trị ở đầu và cổ. Hoặc những người làm việc phải thường xuyên tiếp xúc với các bức xạ ở nhà máy sản xuất, người thường xuyên dùng điện thoại cũng có tỷ lệ cao bị viêm tuyến nước bọt.
Mặc dù bệnh này không lây lan thông qua các hoạt động tiếp xúc thông thường và thậm chí là hôn nhưng chúng có thể đến từ nhiều nguyên nhân khác. Khi mắc bệnh, sức khỏe của bạn có thể sẽ bị ảnh hưởng vô cùng nghiêm trọng và thậm chí có thể tử vong nếu bệnh không được phát hiện và chữa trị.
Chữa viêm tuyến nước bọt có cần phải phẫu thuật không?
Trường hợp phẫu thuật có thể được chỉ định nếu nhiễm trùng không bắt đầu đáp ứng với kháng sinh tiêm tĩnh mạch sau 48 giờ. Đồng thời cần dẫn lưu tuyến nước bọt để kiểm soát nhiễm trùng.
Các loại bệnh viêm tuyến nước bọt
Theo giải phẫu bệnh, tình trạng nhiễm trùng tuyến nước bọt thường xảy ra ở 3 tuyến nước bọt chính:
Bác sĩ Thuý Hằng cho biết thêm, ngoài các tuyến chính này, nhiều tuyến nước bọt nhỏ được phân bố khắp miệng. Tất cả các tuyến sản xuất nước bọt, hỗ trợ phân hủy thức ăn như một phần của quá trình tiêu hóa đều có thể bị viêm nếu nhiễm virus, vi khuẩn.
Chỉ định phẫu thuật viêm tuyến nước bọt
Bác sĩ Thuý Hằng cho biết: “Nếu nhiễm trùng không đáp ứng với kháng sinh tiêm tĩnh mạch sau 48 giờ, có thể cần phải phẫu thuật và dẫn lưu tuyến nước bọt để kiểm soát nhiễm trùng. Nếu sỏi nước bọt làm tắc nghẽn các tuyến và góp phần gây nhiễm trùng, người bệnh có thể cần nội soi ống tuyến lấy sỏi để nhiễm trùng không tái phát. Đối với trường hợp có sỏi nước bọt lớn, mổ mở cắt tuyến nước bọt sẽ được đặt ra.
Ngoài ra, bác sĩ Thuý Hằng hướng dẫn thêm cách chữa viêm tuyến nước bọt tại nhà đối với tình trạng nhiễm trùng nhẹ.
Các phương pháp chẩn đoán viêm tuyến nước bọt
Phương pháp chuẩn đoán tình trạng viêm tuyến nước bọt phổ biến nhất hiện nay bao gồm: siêu âm, chụp CT-scan, MRI, Sinh thiết; nội soi, và cấy mủ từ ống tuyến nước bọt trong trường hợp nghi ngờ nhiễm trùng tuyến nước bọt.(4)
Sưng do tắc nghẽn ống tuyến nước bọt gây ra các cơn đau liên quan đến ăn hoặc uống thực phẩm gây tăng tiết nước bọt. Để chẩn đoán phân biệt với một số nguyên nhân có thể gây sưng to tuyến nước bọt, bác sĩ có thể sử dụng các xét nghiệm khác bao gồm:
Các thắc mắc thường gặp về bệnh viêm tuyến nước bọt
Bác sĩ Thuý Hằng giải đáp từng thắc mắc của quý độc giả theo từng câu hỏi lần lượt như sau.
1. Viêm tuyến nước bọt có lây không?
Viêm tuyến nước bọt là bệnh không lây nhiễm nên bạn không cần phải tránh tiếp xúc với người bệnh.
Nguyên nhân gây viêm tuyến nước bọt
Viêm tuyến nước bọt phổ biến nhất là do vi-rút (Virus quai bị, HIV, Coxsackievirus, Parainfluenza loại 1 và 2, Virus herpes, virus cúm A…). Ngoài ra, viêm tuyến nước bọt có thể xảy ra do vi khuẩn hoặc nấm. Vi khuẩn thường gây viêm tuyến nước bọt là Staphylococcus aureus gây ra, các loại vi khuẩn khác bao gồm vi khuẩn liên cầu, vi khuẩn Coliform
Nhiễm trùng tuyến nước bọt thường bắt đầu bằng sự giảm lưu lượng nước bọt hoặc tắc nghẽn trong tuyến. Sự tắc nghẽn có thể tạo điều kiện cho các loại vi trùng xâm nhập và sinh sôi gây viêm tại chỗ. Khi bị viêm, các tuyến nước bọt có xu hướng tiết ít nước bọt hơn hoặc gây ra tình trạng tích tụ dịch tiết trong ống tuyến. Điều này lại tiếp tục làm gia tăng nồng độ vi khuẩn hoặc virus trong nước bọt.(2)
Tình trạng tắc nghẽn tuyến nước bọt có thể do các yếu tố như: Sỏi tuyến nước bọt; ống nước bọt bị gấp khúc; khối u; các tuyến nước bọt hình thành bất thường, sẹo hẹp ống tuyến.
Trong khi đó, tình trạng giảm tuyến nước bọt lại thường xuất phát từ các yếu tố: Tuổi tác, thường từ 50-60 tuổi; người vừa trải qua phẫu thuật; xạ trị trong miệng; mắc bệnh Sjögren; mắc chứng khô miệng, mất nước; mắc chứng rối loạn ăn uống, suy dinh dưỡng, miễn dịch yếu; dùng thuốc kháng histamin, thuốc lợi tiểu, thuốc chẹn beta, thuốc an thần, thuốc chống trầm cảm, thuốc chống rối loạn thần kinh và các loại thuốc khác điều trị tâm thần khác; suy thận; thở bằng miệng khi ngủ, căng thẳng, nấm miệng, đái tháo đường…
Viêm tuyến nước bọt có phải quai bị không?
Bệnh quai bị có thể gây viêm tuyến nước bọt, nhất là tuyến nước bọt mang tai. Tuy nhiên, viêm tuyến nước bọt còn có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác. Ví dụ do vi-rút (Virus quai bị, HIV, Coxsackievirus, Parainfluenza loại 1 và 2, Virus herpes, virus cúm A…) hoặc vi khuẩn thường gây viêm tuyến nước bọt là Staphylococcus aureus gây ra, các loại vi khuẩn khác bao gồm vi khuẩn liên cầu, vi khuẩn Coliform…
Phân biệt viêm tuyến nước bọt và quai bị
Bên cạnh triệu chứng của viêm tuyến nước bọt, quai bị còn có thể gây một số biến chứng khác như viêm tinh hoàn, viêm tụy cấp, viêm cơ tim. Tuy nhiên, viêm tuyến nươc bọt do vi-rút khác và do quai bị có thể khó phân biệt qua khám bệnh. Biểu hiện chung của người bệnh khi bị viêm tuyến nước bọt do vi-rút và quai bị bao gồm sưng vùng tuyến nước bọt, giảm dịch tiết, khít hàm, khó nuốt, sốt… Việc chẩn đoán xác định chỉ được thực hiện bằng xét nghiệm cấy vi-rút. Vấn đề điều trị cũng không khác nhau giữa viêm tuyến nước bọt do vi-rút và do quai bị, trong hầu hết các trường hợp là điều trị hỗ trợ và phòng ngừa biến chứng. Trong thực tế điều trị một bệnh nhân viêm tuyến nước bọt, bác sĩ cần phân biệt giữa viêm tuyến nước bọt do vi-rút và do vi khuẩn để quyết định việc có hoặc không có sử dụng kháng sinh.
Một số dấu hiệu nhận biết và triệu chứng của bệnh
Phần đông người bệnh khi bị mắc chứng viêm tuyến nước bọt thường sẽ có những dấu hiệu nhận biết và triệu chứng điển hình sau đây:
Tuyến nước bọt mang tai có thể bị sưng một cách đột ngột khi ăn. Thời gian đầu, những dấu hiệu này sẽ khá giống với bệnh quai bị nên rất dễ bị nhầm lẫn.
Khoang miệng có thể sẽ có mùi hôi và có vị khác thường.
Toàn thân có thể bị sốt và cảm thấy mệt mỏi.
Khi người bệnh mở miệng sẽ cảm thấy đau nhức và vô cùng khó chịu.
Có thể xuất hiện mủ ở trong khoang miệng.
Các khu vực như hàm ở trước tai, phía dưới hàm hoặc ở trên cùng có dấu hiệu bị sưng đỏ.
Vùng cổ hoặc vùng mặt có thể bị sưng lên.
Đau ở vùng mặt là một trong những dấu hiệu cảnh báo viêm tuyến nước bọt
Tuy có những dấu hiệu phổ biến nhưng nếu không chú ý thì những triệu chứng này có thể sẽ bị nhầm lẫn với nhiều loại bệnh lý khác. Vậy nên, để có kết quả chẩn đoán và phương án điều trị chính xác thì bạn nên đi khám bác sĩ. Ngoài những dấu hiệu phổ biến trên thì người bệnh còn có thể bị khó thở, bị sốt cao, khó nuốt và chúng càng trở nên nghiêm trọng hơn nếu bệnh không được điều trị kịp lúc.
Viêm tuyến nước bọt có tự khỏi không và bao lâu thì khỏi bệnh?
Như đã nói ở phần điều trị, nếu nhiễm trùng tuyến nước bọt không có biến chứng thì có thể tự khỏi mà không cần dùng thuốc. Thông thường tình trạng viêm diễn ra khoảng từ 1-2 tuần sẽ hết.
Các biện pháp phòng ngừa bệnh viêm tuyến nước bọt
Để phòng ngừa viêm tuyến nước bọt, bác sĩ Thuý Hằng khuyên mọi người nên:
Nguyên nhân chính gây bệnh là gì?
Bệnh viêm tuyến nước bọt xuất hiện thường là do bị nhiễm khuẩn. Trong đó, Staphylococcus aureus được xem như một nguyên nhân chính và phổ biến nhất khiến cho tuyến nước bọt của người bệnh bị viêm. Bên cạnh đó, còn có thêm một số loại vi khuẩn khác điển hình như: Vi khuẩn Streptococci, vi khuẩn coliform và các vi khuẩn kỵ khí khác. Nguyên nhân gây bệnh đồng thời cũng có thể đến từ những yếu tố như:
Răng miệng không được vệ sinh sạch sẽ.
Vùng đầu và vùng cổ đã từng được điều trị xạ trị.
Bị tắc nghẽn hệ thống ống tuyến nước bọt do nhiều đờm và nhầy.
Cơ thể bị suy dinh dưỡng hoặc bị mất nước cũng là một trong những lý do khiến bệnh xuất hiện.
Viêm tuyến nước bọt xuất hiện vì những nguyên nhân nào?
Khi tuyến nước bọt bị viêm, người bệnh sẽ ít khi xuất hiện những biến chứng nguy hiểm. Thế nhưng, nếu bệnh không được điều trị kịp thời có thể khiến cho tình trạng mủ tích tụ lại và tạo nên áp xe. Viêm hệ tuyến nước bọt vì một khối u lành tính cũng có thể khiến cho các tuyến bị phình to ra. Trong khi đó, những khối u ác tính sẽ phát triển một cách nhanh chóng và làm cho các chuyển động cơ mặt trở nên khó khăn hơn.
Bị viêm tuyến nước bọt khám ở đâu và giá bao nhiêu?
Viêm tuyến nước bọt là bệnh lý về tai mũi họng thường gặp, và vì vậy bạn cần tới các bệnh viện có chuyên khoa tai mũi họng để thăm khám và điều trị. Chi phí điều trị tùy thuộc vào phương thức dùng để điều trị bệnh (thuốc, phẫu thuật) và tùy thuộc vào mỗi cơ sở y tế. Bạn cần liên hệ trực tiếp với cơ sở y tế mà bạn muốn điều trị để được tư vấn cụ thể về giá cả.
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Khoa Tai Mũi Họng, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh quy tụ đội ngũ chuyên gia, bác sĩ giàu kinh nghiệm, tận tâm; được trang bị hệ thống máy móc hiện đại như: máy nội soi Xion của Đức, hệ thống đo điện ảnh nhãn đồ (VNG), máy tập phục hồi chức năng tiền đình (TRV), máy đo chức năng thính học Interacoustic, hệ thống kính vi phẫu mổ tai Zeiss (Đức), hệ thống nội soi Karl Storz… giúp cho việc chẩn đoán chính xác, điều trị chuyên sâu, hiệu quả cao, nhanh hồi phục.
Tại khoa kỹ thuật xét nghiệm y học, bạn sẽ được học về hệ tiêu hóa.
Khoang miệng là lối vào của hệ thống tiêu hóa. Hệ thống tuyến nước bọt ở người nằm xung quanh vùng khoang miệng, đóng vai trò quan trọng trong giai đoạn đầu của chu trình xử lý thức ăn.
Có rất nhiều tuyến nước bọt, gồm các tuyến nước bọt chính và các tuyến nước bọt phụ.
Tuyến nước bọt phụ là những tuyến nước bọt có kích thước rất nhỏ, nằm rải rác ở niêm mạc miệng, tập trung nhiều ở môi dưới, hai bên lưỡi và dưới lưỡi, có vai trò liên tục tiết nước bọt để giữ ẩm cho khoang miệng.
⓵Tuyến mang tai – 耳下腺 – parotid gland
②Tuyến dưới hàm – 顎下腺 – submandibular gland
③Tuyến dưới lưỡi – 舌下腺 – sublingual gland
Tuyến mang tai: là tuyến lớn nhất, là tuyến nước bọt tiết thanh dịch, ống tiết là ống Stenon, chạy ở mặt ngoài cơ cắn, đổ vào miệng ở mặt trong má tương ứng vị trí răng số 7 hàm trên.
Tuyến nước bọt hoạt động nhờ sự cân bằng giữa hệ thần kinh giao cảm và hệ thần kinh phó giao cảm. Kích thích hệ giao cảm và phó giao cảm đều làm tăng tiết nước bọt. Do đó, bạn chỉ cần nhìn, ngửi hoặc thậm chí tưởng tượng về thức ăn sẽ tạo các kích thích tiết nước bọt. Ví dụ nghĩ đến chanh khiến bạn chảy nước miếng, bởi vì thần kinh chi phối tuyến nước bọt chính của bạn đang bị kích thích.
Nước bọt chứa chủ yếu là nước (99%) và phần còn lại là protein (enzym), chất nhầy, globulin miễn dịch (IgA) và chất điện giải. Con người tiết khoảng 1 lít nước bọt mỗi ngày. 70% thể tích nước bọt chưa bị kích thích được sản xuất ở tuyến dưới hàm, 20% ở tuyến mang tai. Khi được kích thích thì % thể tích đóng góp của tuyến nước bọt dưới hàm sẽ bị giảm xuống và đồng thời % đóng góp của tuyến nước bọt mang tai sẽ tăng lên.
Nước bọt giữ ẩm cho khoang miệng và giữ khoang miệng sạch nhờ các thành phần kháng khuẩn.
Trong bữa ăn, nước bọt tiết ra một loạt các enzyme (amylase, lipase, lysozyme) và các chất hỗ trợ tiêu hóa và khử trùng.
Hình minh họa ① cho thấy vị trí của tuyến nước bọt.
Hình minh họa ② là hình ảnh mô học của tuyến nước bọt dưới kính hiển vi.
Hình Ảnh Mô Học Của Tuyến Nước Bọt Dưới Kính Hiển Vi
Như vậy, tại sao chúng ta cần biết cấu trúc tổ chức của tuyến nước bọt?
Đó là do cấu trúc thay đổi tùy theo bệnh, và để hiểu được những thay đổi đó trước tiên chúng ta cần phải biết trạng thái bình thường của tuyến nước bọt.
Tại khoa Kỹ thuật xét nghiệm y học, bạn sẽ được học về cấu trúc của tổ chức cơ thể người như vậy.
Bạn có muốn cùng tôi nhìn thấy điều bí ẩn trong các tổ chức cơ thể con người không?
Mặc dù bạn có thể cảm thấy môn học này khó, nhưng đừng lo lắng tôi sẽ hướng dẫn bạn từng bước một.
Nếu bạn có hứng thú, hãy đến thăm và trải nghiệm tại trường đại học y khoa Tokyo Việt Nam.
Giảng viên khoa Kỹ thuật xét nghiệm y học.
Cô có bằng cấp về sàng lọc, tìm tế bào ung thư tại Nhật Bản.
Hãy cùng nhau học về xét nghiệm và thế giới vi mô.
Bạn đang chưa biết lựa chọn ngành nào ? Hãy liên hệ với chúng tôi để được hỗ trợ - tư vấn. Hotline: 0869 809 088 Email: [email protected] Hẹn gặp lại các bạn tại THUV.
